Het is geen nieuw thema, dat mensen willen zijn of worden net als God. Er zijn verhalen zat over: de Toren van Babel werd om die reden gebouwd, de sluwe duivelse oer-Slang fluisterde het o.a. Eva en Jezus in: ‘…en je zult dan machtig worden als God..’. Maar tegenwoordig zijn we op opneiwe op die weg om via Kunstmatige Intelligentie dingen te kunnen scheppen en ontwikkelen: robots, interfaces tussen brein en computer, biometrische sensoren etc. De vraag rijst daarmee of we nu bang moeten zijn voor die robotisering en ontwikkeling van ‘Artificial Intelligence’ of niet.
In een uitzending van Tegenlicht (VPRO, 29.11.2017) schetste de geschiedkundige Yuval Harari een beeld van die toekomst: het Data-isme. Alle wereldwijd verzamelde data via Google, Facebook e.d. komen samen in een groot nieuw techno-brein. Een kleine elite heeft dan toegang tot die data en worden de nieuwe bazen van de wereld. Gewone mensen worden dan geheel afhankelijk (gehouden) van die netwerken om te leven en te consumeren (u weet wel: “brood & spelen”). Dat is HET grote belang achter de schijnbare ‘fun’ van Facebook en Whats-app: het lijkt dan slechts te gaan om handige tools voor communicatie, maar achter de schermen worden door de aanstaande “brein-bazen” (term van M.Toonder, 1960!) gegevens verzameld over ons gedrag. Wie niet verder doordenkt daarover geeft zichzelf geheel over aan dat data-systeem, dat (binnenkort) alles van je weet. Het systeem kent je beter dan jij jezelf kent en je kunt virtueel vragen stellen (dit kan in China al) over de zin van je leven of dagelijkse probleemoplossingen wat je moet kiezen of kopen.
Het is niet nieuw deze ontwikkeling en er is al langer over geschreven (Orwell, 1984; The naked Ape). Daarom zijn velen, zeker binnen de kerken, terughoudend of bang voor deze richting die we op gaan. Ik zelf incluis, en terecht.
Maar, vraagt u lezer wellicht, wat heeft dat te maken met de Groene Kerk? Welnu, een heleboel en ik zal dat toelichten, zo kort en bondig mogelijk in deze blog.
Er zitten 2 kanten aan duurzaamheidszaken:
die van natuur en milieu (groen) en die van economie (rood). Die beide functies botsen vaak als het gaat om beleid (van Rijk en Gemeenten) voor de inrichting van ons landschap (ook op Walcheren). Groene natuur-functies verdwijnen nogal eens waar de rode functies van gebouwen , infrastructuur en toerisme nodig zijn. Wereldwijd is er steeds de vraag of de teloorgang van de natuur nu alleen te wijten is aan de uitbreiding van de mensheid: zijn we echt met te veel mensen op deze planeet?
De huidige economie is een gekozen (markt-) model (Rijnlands model, Neo-kapitalisme) dat uiteindelijk slechts enkelen, de aandeelhouders, spekt en de gewone man laat betalen, simpel gezegd. Onze eigen keuzes voor boodschappen en andere inkopen hebben een grote relatie met het milieu: onze voetstap op aarde, onze impact wordt steeds duidelijker! De natuur “moet nu eenmaal wijken” voor dit huidige handelssysteem, omdat wij als consumenten (tot nu toe dan) “vragen” om de producten die worden geleverd door de industrieën. U kent de voorbeelden inmiddels wel van Palmolie-plantages, Uranium-mijnen, etc. Maar het aanbod blijkt de vraag van consumenten te sturen, al doet de markt ons graag geloven in het omgekeerde! Langzaamaan zijn landsgrenzen vervangen door digitale scheidslijnen: de wereld is onderverdeeld in digi-zones voor diverse markten en niches. Dat is het werk van en voor de groot-aandeelhouders.
En die aandeelhouders komen nu in beeld als we het hebben over het verzamelen van big-data: die data geven een machtspositie. Een kleine groep is bezig de wereld over te nemen (van lokale regeringen) en hun zaken zo te regelen dat grote doelgroepen afhankelijk blijven/worden van de producten die zij laten maken en de data die zij beheren. Als je mee wilt komen met dat systeem, moet je inloggen en je hele menszijn inleveren. ‘ Mijn hele menszijn inleveren, kom nou gauw’ hoor ik u zeggen! Terecht, maar hoe ontsnappen we ? en is ontsnappen nu echt nodig? Vragen genoeg.
Als we de geschiedenis van de macht (Y. Harari, geschiedkundige) goed bestuderen zien we een lijn, zegt Harari: “… lang is het bezit van land een machtsfactor geweest, na de industriële revolutie werd dit de toegang tot machines en nu is het de toegang tot data.” Worden wij mensen als goden, die nieuwe zaken scheppen en ontwikkelen? De futuroloog Kevin Kelly (Silicon Valley) gelooft er heilig in: “we scheppen een Holo-systeem dat technologie en natuur verbindt met elkaar en het data-brein gaat voeden. In de evolutie groeiden zaken tot nu toe alleen met ‘weefsel’ maar nu ook met Artificial Intelligence en daarom zal zich een nieuwe mens-soort ontwikkelen met andere hersenen en een andere geest…” Ziedaar, Gods werk revisited, herzien, aangevuld en verbeterd? Of is hier sprake van een versimpeling van het mens-zijn tot eenvoudige digitaliseerbare beslissingen, zoals inkopen doen, keuze voor scholing en werk etc. We vragen simpelweg aan de nieuwe Digi-god (op onze knieën?) wat we moeten doen of kiezen en we klikken wel 10.000 opties aan… zoiets kennen we al wat langer als ‘oude afgoden’. En het lijkt slechts een variant van de Mammon, de afgod van het geld in de oude bijbelverhalen van Israel. En daarnaast op het verhaal van de Toren van Babel: mensen willen zijn als God… en dat wil nog steeds maar niet lukken!
Als wij dus, hier in Oostkapelle, de natuur en het milieu willen helpen te redden, dan moeten we samen een antwoord zoeken op de vraag of wij afhankelijk willen worden van dat systeem, het Data-isme of zo zelfstandig mogelijk en volledig willen leven in de Adem van de Eeuwige!