Zaterdag 18.11 bezocht ik de docufilm ‘Demain’ (Morgen) in de Kloveniersdoelen Middelburg. Op uitnodiging van twee natuurorganisaties IVN en Zmf. Het gaat over een zoektocht naar positieve duurzame initiatieven over de hele wereld die een realistisch alternatief bieden voor de huidige problemen rondom de klimaatcrisis, energietransitie, (gezonde) voeding e.d.
De Franse regisseurs Dion en Laurent bezochten projecten in diverse landen en interviewden vele mensen. Er zijn inmiddels duizenden groene stadsboerderijen die voedsel produceren voor hun regio met een eerlijke prijs voor de boeren en vrijwilligers en zodoende een alternatief vormen voor de (oneerlijke) prijzenoorlogen en monopoli-posities in de agro-industrie. Zo’n stadsboerderij (ook in Middelburg is zo’n soort initiatief!) heeft o.a. als voordeel dat er nauwelijks transport plaatsvindt met dat voedsel, dus geen CO2-probleem.
Het valt op dat bij elk initiatief er mensen betrokken zijn die kunnen rekenen d.w.z. zij berekenen de winst van het gebruikte grondoppervlak t.o.v. het huidige als zij in kassen tegelijk zonminnende en schaduwzoekende gewassen telen op hetzelfde stuk grond. Hoe heel anders is dit dan de nu ontwikkelde monoculturen met alle spuitmiddelen van dien die nodig zijn omdat gezonde biodiversiteit ontbreekt. Ik kan me goed voorstellen dat vele jonge boeren hier enthousiast van (kunnen) worden, want het doet oude tijden herleven waarin we niet volledig afhankelijk waren van grote concerns die aantallen en te behalen resultaten voorschrijven met alle administratie van dien. Heerlijk toch! (waar zijn onze ouderwetse boeren-coöperaties gebleven?) Er is veel win-win te behalen op deze nieuwe manier. De Werkgroep Duurzaam Oostkapelle probeerde zo’n initiatief te creëren op het terrein van Bommeljee en dat plan is nog niet volledig van tafel…! Als alle regio’s op die manier hun eigen voedsel gaan verbouwen en niet meer (hoeven te ) kopen bij supermarkten (Brocoli in plastic….) dan krijgen boeren een betere en eerlijkere prijs dan nu en zijn de zorgvuldig opgebouwde landbouw-structuren doorbroken die slechts de aandeelhouders spekken: dat geld gaat dan terecht rechtsreeks naar boeren en blijft rechtstreeks bij ons consumenten! Hoe eerlijk toch. Ook in een land als India kunnen de boeren dan weer gewoon het zaad voor volgend jaar afhalen van de eigen opbrengst; nu is hun zaad onvruchtbaar door genetische manipulatie en moeten zij hun zaad opnieuw inkopen bij de agro-monopolist Monsanto. Heeft u gelezen dat Monsanto een fusie wil aangaan met Basf, de leverancier van agro-spuitmiddelen? Een nog steviger marktpositie op die manier en weinig last van concurrentie.
Zo komt bij alles wat we eten uiteindelijk de vraag: is het gezond voor mij en voor de natuurlijke omgeving gekoppeld aan de vraag wie hieraan nu het geld heeft verdient dat hem toekomt (ethiek). Nu is dat niet de boer, die nog steeds voor een ei dezelfde prijs krijgt als pakweg 25 jaar geleden; “hoe kan dat?”, vroeg een van de geïnterviewde boerinnen in de film. De wereldwijde handelsstructuren die zijn opgebouwd de laatste 25 jaar hebben zorgvuldig gezorgd dat de aandeelhouders de winst (dividend) verdelen, niet regelrecht crimineel, maar ethisch gezien niet in balans met andere belangengroepen, zegt zij. Dit blijft een vervelende zaak om over na te denken tijdens je maaltijd, maar als je dat toch doet, dan kom je steeds weer uit op de constatering dat wij consumenten wel heel gemakkelijk zijn om alles letterlijk ‘te slikken’ wat ons wordt voorgehouden. Sorry dat ik u hiermee heb vermoeid, maar dank voor het lezen. Eet voortaan smakelijk!
De film eindigde met de optimistische, wellicht wat naïeve visie dat we wereldwijd alles samen kunnen veranderen wat nu tot crises leidt. Het deed me wel een beetje denken aan het cynische gezegde over stoppen-met-roken: ik begin er morgen mee… “Stoppen is niet moeilijk, ik doe het elke dag”, zei Mark Twain.