Bij de landelijke Groenekerkenactie is het anno 2021 opvallend dat mensen van het eerste uur vooral de wat links-georiënteerden waren, maar inmiddels ‘aangevuld’ cq. overgenomen door een jongere generatie uit de meer rechtse hoek van orthodoxen huize. Kerkinactie werkt nauw samen met zo’n 26 partners, van Tear en A Rocha tot de EO. Wat we gemeenschappelijk hebben is het geloof in God als Schepper en een gevoel van urgentie, want naast de diaconale zorg voor de mens is het nu de aarde in z’n geheel die onze diaconale zorg behoeft! Grootste knelpunt in deze is dat velen niet echt van die urgentie zijn doordrongen. Ik vind het erg jammer dat de meningen in de tegenovergestelde kampen van de groene en de niet-groene bubble, elkaar niet goed kunnen vinden. De al dan niet politieke meningen zijn zeer verdeeld en de aloude lobby is groot en stevig van de wereldspelers op de markt van alle soorten vernietigende stofjes die zo handig zijn in ons gebruik maar lastig voor de natuur…maar er zijn gelukkig ook lichtpuntjes te bespeuren in de transitie naar een meer duurzame economie.
= Kantelpunt Antropoceen 2020 =
Zoals eerder het perspectief van de aarde als middelpunt van zonnestelsel en kosmos is gekanteld, zo
kantelt in deze tijd ook het perspectief van de mens als centrum van alle scheppende evolutie...
Ik tracteer u lezer graag op een aantal zeer wetenswaardige citaten van enkele bevlogen doch verontruste theologen, biologen, sociologen en economen. Achtereenvolgens Ds. Trees van Montfoort, Sir David Attenborough, Bruno Latour en K. Klop. Maar u kent ongetwijfeld dezelfde soort geluiden van mensen als Jan Terlouw, Herman Wijffels, Marjan Minnesma, Reinier van den Berg en vele anderen.
De theoloog Van Montfoort schetst als kern van haar boek over Groene theologie, de tekst uit Kolossenzen 1 nl. ‘Christus als eerstgeborene van de schepping in wie alles is geschapen’. Een waarlijk mystieke tekst in essentie. “Christus als Logos, wijsheid ofwel het Woord van den beginne is aanwezig in alle dingen en alle dingen zijn in hem. God is alles in allen, maar valt niet samen met alles”. (de twee naturen-leer). “In dit dogma worden Schepper en schepping, God en materialiteit, verbonden als onderscheiden maar niet gescheiden. En dat is belangrijk voor ecologische theologie, omdat zo niet alleen mensen maar de hele wereld in Christus met de Schepper wordt verbonden.” Dit is dan de basis voor ons handelen in de huidige wereldcrisis.
Iemand die ernstig is doordrongen geraakt van die urgentie is de bekende Sir David Attenborough. Van al die fraaie natuurfilms bij de BBC. Eind vorig jaar publiceerde hij een nieuwe documentaire “a life on the planet”, die u wellicht al heeft gezien, zo niet dan is die zeer de moeite waard! “… alle amfibieën op aarde lopen momenteel gevaar te worden vergiftigd, vnl. vanwege hun dunne huid. Deze groep dieren is slechts een deel van het massaal uitsterven door menselijke activiteit. Volgens hem en vele wetenschappers is dit momenteel de 6e periode van massaal uitsterven in de geschiedenis van de aarde.” De zal deze crisis wel overleven, verwachten we, maar of de mens dat ook zal redden is de grote vraag!
Eind november 2020 kreeg socioloog Latour de prestigieuze Spinozaprijs voor techniek. In Trouw van 21.11.20 zegt hij in een interview het volgende:
" Een minuscuul virusje heeft zojuist onze sociale orde omver geschopt. Het virus zelf is heel lokaal, gaat van mond tot mond, maar verspreidt zich krankzinnig globaal, want het gebruikt de door ons mensen aangelegde netwerken van verbindingen : infrastructuren van handel, vliegtuigen, markten, gezondheidssystemen en gebouwen; dit virus is een schakeltje in de hele keten. We moeten stoppen het individuele los te zien van het collectieve! Pas als we onszelf radicaal anders gaan verhouden tot de aarde en al haar bewoners, kunnen we met nieuwe oplossingen komen.
Nu moeten we opeens leren leven in een andere wereld, maar hoe doe je dat? We moeten herlokaliseren. Dat zijn vraagstukken van zowel politieke en technische aard, als ook ethisch van aard tegelijk. Er ontstaat momenteel een nieuw ecosysteem waarvan we nog niet weten hoe de zaken met elkaar verbonden zullen zijn.”
Naast de economen Goudzwaard en Heertje, die hebben gepleit voor herijking van het huidige wereldwijde economische model, waarbij slechts enkelen de macht hebben en het geld opstrijken, is er ook het reeds gedateerde boek ‘Economie & ethiek in dialoog’ onder redactie van K.Klop, 2001.
“Staan de wetenschappen economie en ethiek niet haaks op elkaar? Enerzijds lijkt de commercialisering de solidariteit in de samenlevingen te bedreigen (arm-rijk kloof). Anderzijds gaan grote bedrijven nu morele codes hanteren, waarin zij zich verantwoordelijk verklaren voor mensenrechten en milieuzaken.“
En soms is dit meer dan alleen etalageversiering. Egocentrisme is echter dodelijk zowel voor een samenleving als voor een individu. Het huidige kapitalistische model heeft in deze eeuw het hoogste nivo bereikt van dit egoïsme: consumenten wereldwijd dienen slechts aanwezig te zijn om het geld naar de top van aandeelhouders te laten vloeien. De mensheid kende tijden van despotisme, van patriarchaten en van tirannen; het tijdperk van industrialisatie leek een zegen om armoede te bestrijden, maar bracht vooral veel vloek…na dit antropoceen-tijdperk zijn we nu collectief aan het ontdekken dat ‘het recht van de sterkste’ niet over spierballen gaat, maar over de meest fitte ofwel meest geschikte in netwerken van samenwerking en aanpassing. En dat naar model van de natuurlijke netwerken van biodiversiteit in de natuur: het Ecoceen.”
Antropo-centrisme wordt eco-centrisme.
De mens is een schakel in
het Wood-Wide-Web,
net als bomen geen los staande individuen zijn
maar een leefgemeenschap van soorten!
Schimmels geven chemische waarschuwingssignalen
aan bomen bij gevaar, zodat die antistof kunnen aanmaken;
De soort mens is volledig afhankelijk van
micro-organismen die op en in ons leven,
en ons gezondheid en bescherming geven,
zo is ook die mens meer een
ecosysteem dan een los individu...
De mensheid is volledig afhankelijk
van het web der natuur en
in ruil daarvoor geeft zij aan de natuur
vervuiling en uitputting terug...
zij roeit haar eigen soort volledig uit,
wij zijn een zombie-schimmel !
Wij zijn vooral ook een netwerk van
samenwerkende relaties en
zo is ons leven verweven!
Naar: Merlin Sheldrake, ‘Verweven leven’, 2020.